Przedsezonowy przegląd i serwis roweru – poradnik dla początkujących.

Jazda na rowerze dobrze przygotowanym do jazdy to czysta przyjemność, dlatego warto poświęcić trochę czasu na jego przegląd i konserwację. Jest to także dobry sposób na niemałą oszczędność, gdyż zużyte elementy przeważnie szybko zaczynają niszczyć pozostałe, generując w ten sposób całkowicie niepotrzebne koszty.

Wykonanie przedsezonowego przeglądu nie jest trudne, dlatego zapraszam do zapoznania się z krótkim przewodnikiem na ten temat. Oczywiście nie wyczerpuje on tematu, jednak dla osób początkujących powinien być wystarczający :-)

Zacznij od podstaw: umyj rower! (tylko jak?)

Jeżeli chcesz mówić o gruntownym przeglądzie, pierwszym, koniecznym krokiem będzie gruntowne umycie roweru. Zarezerwuj sobie na to ok. 1,5 godziny. Choć pokusa zaoszczędzenia na czasie może być wielka, pod żadnym pozorem nie używaj do tego myjki ciśnieniowej! Woda pod tak dużym ciśnieniem z łatwością sforsuje uszczelki i może szybko uszkodzić Twój ukochany pojazd.

Rower najlepiej jest umyć przy pomocy gąbki lub szmatki oraz ciepłej wody z delikatnym detergentem (producenci zalecają do tego specjalne odtłuszczacze i szampony, jednak bardzo dobry jest też zwykły płyn do mycia naczyń). Trudno dostępne zakamarki możesz z kolei oczyścić wąską szczotką lub pędzlem albo przeciągając przez nie złożoną na pół szmatkę.

Oporne zabrudzenia możesz potraktować ekologicznym i łagodnym dla skóry odtłuszczaczem. Alternatywą jest znacznie tańsza, ale też bardziej szkodliwa i agresywna benzyna ekstrakcyjna. Jeżeli zdecydujesz się na korzystanie z benzyny, upewnij się na 100%, aby nie miała ona kontaktu z elementami innymi niż "goła" stal lub aluminium!

Osobną kwestią jest czyszczenie łańcucha. Jeżeli tylko masz taką możliwość, warto przed umyciem zdjąć go z roweru – będzie Tobie po prostu wygodniej. Jeżeli nie masz możliwości rozkucia łańcucha lub nie wiesz jak to zrobić, przetrzyj go kilka razy ścierką namoczoną w odtłuszczaczu lub benzynie ekstrakcyjnej (czynność powtarzaj do chwili, kiedy na powierzchni łańcucha nie będą widoczne drobiny kurzu i pyłu), po czym przetrzyj łańcuch suchą szmatką i KONIECZNIE pozostaw go do wyschnięcia, zanim rozpoczniesz smarowanie.

Kontrola śrub i luzów

Niektóre śruby mają tendencje do wykręcania, zwłaszcza jeżeli są wykonane ze słabej jakości materiału lub są poddawane dużym obciążeniom. Dlatego sprawdź wszystkie połączenia śrubowe roweru, szczególnie w okolicach mechanizmu korbowego oraz pedałów.

Jeżeli którakolwiek ze śrub w rowerze poluzowała się, dokręć ją (zrób to w sposób pewny, ale nie z całej siły; nie zawsze więcej=lepiej!) i po kilku pierwszych jazdach skontroluj ponownie. Jeżeli ta sama śruba wykręci się ponownie, odwiedź serwis, aby ustalić przyczyny problemu. Oszczędzisz w ten sposób na poważniejszych naprawach, które są niemal pewne, jeżeli zbagatelizujesz problem.

Innym ważnym elementem roweru są stery, czyli łożyska łączące ramę z widelcem; sprawdź, czy obracają się one lekko i bez zgrzytania. Zaciśnij też przedni hamulec roweru i spróbuj rozkołysać rower do przodu i do tyłu. Jeżeli usłyszysz stukanie lub wyczujesz ręką przesuwanie się ramy względem widelca przy dolnym łożysku, może to świadczyć o zużyciu lub poluzowaniu się sterów.

Kontrola luzów na sterach

 

Sprawdź też napęd roweru (kasetę, mechanizm korbowy, łańcuch) 

Łańcuch oraz koła zębate to elementy podlegające największym obciążeniom w całym rowerze. Naturalną i zwyczajną cechą jest więc ich zużywanie się.

Aby sprawdzić poziom zużycia kół zębatych, wystarczy się im przyjrzeć.

Tak wygląda zniszczona tarcza mechanizmu korbowego...

...a tak: nowa tarcza .

Koronki kasety (lub wolnobiegu) kontrolujemy podobnie. Na zdjęciu poniżej wyraźnie widać zużycie na krawędziach koronek:

Wiele uwagi warto poświęcić łańcuchowi, gdyż jego zużycie jest główną przyczyną zużycia całego napędu. Ogniwa wyeksploatowanego łańcucha nie „trafiają” w zęby kół zębatych, powodując ich wycieranie się. Po pewnym czasie zęby zmieniają kształt tak bardzo, że łańcuch zaczyna się z nich ześlizgiwać, co przejawia się charakterystycznym przeskakiwaniem korb przy mocnym naciskaniu na pedały, które oznacza zwykle wymianę kilku komponentów roweru.

Aby uniknąć tych drogich w skutkach problemów, warto kontrolować łańcuch przynajmniej raz na kilkaset kilometrów lub kilka miesięcy jeżdżenia i nie żałować pieniędzy na jego wymianę-jest to inwestycja w trwałość napędu, która szybko się zwraca.

Przyjęło się, że łańcuch należy wymienić, gdy jego długość zwiększy się o 0,75-1,0% w stosunku do wartości wyjściowej. Stan zużycia najprościej ocenić za pomocą tzw. przymiaru. Przyrządem takim dysponuje każdy serwis rowerowy (większość mechaników udostępnia go za darmo; w zamian dobrze byłoby kupić nowy łańcuch właśnie u tego serwisanta!).

Warto też rozważyć zakup własnego przymiaru. Jedno z najtańszych narzędzi tego typu to BBB Chainchecker, kosztujący niecałe 20 zł. Nieco bardziej wyszukane modele, takie jak CC-3.2 czy CC-2 firmy Park Tool, kosztują z kolei ok. 50 zł.

Używanie przymiaru jest dziecinnie proste:

Miarka zatrzymuje się na wartości 0,75 % - łańcucha można jeszcze używać

Zużyty łańcuch wygląda z kolei tak:

Jak widać, miarka 'wpada' przy wartości 0,75%...

...a nawet przy 1,0%. Na tym łańcuchu nie należy już jeździć!

Sprawdzony i oczyszczony łańcuch trzeba jeszcze nasmarować. Olej najlepiej nakładać oszczędnie - po kropelce na ogniwo.

Po nasmarowaniu łańcuch pozostaw na kilka godzin, tak aby olej mógł wniknąć w wewnętrzne sworznie łańcucha (czyli tam, gdzie jego obecność ma największe znaczenie). Następnie zetrzyj nadmiar szmatką:

Łańcuch najlepiej nasmarować dedykowanym olejem do łańcuchów. Odradzam natomiast stosowanie popularnego WD-40 – to doskonały środek, ale niekoniecznie do tego typu zastosowań :-) Wbrew pozorom jego właściwości smarujące nie są najlepsze, zaś odporność na wymywanie jest daleka od zadowalającej.

Na rynku dostępnych jest wiele olejów, które zostały opracowane z myślą o jeździe w różnych warunkach. Jeżeli nie jesteś pewny, jaki olej wybrać, zapytaj sprzedawcę w zaprzyjaźnionym sklepie rowerowym lub daj znać w komentarzu – z przyjemnością Tobie pomogę.

Sprawdzanie stanu łożysk oraz luzów

Bardzo ważne są też łożyska w kołach i mechanizmie korbowym oraz odpowiednia ich regulacja.

Aby sprawdzić mechanizm korbowy można odwrócić rower i ściągnąć łańcuch z tarcz mechanizmu korbwego. Po zakręceniu korby powinny kręcić się lekko i bez zgrzytów.

Warto też sprawdzić czy nie ma luzów w mechanizmie korbowym - w tym wypadku należy chwycić ramiona korby i poruszać w prostopadle do kierunku obrotu. Dobre łożyska będą sztywno trzymać ramiona. Jeżeli odczujesz lekkie przemieszczanie się (najczęściej z charakterystycznym 'stukiem') to znaczy, że występują luzy.

Kontrola w poszukiwaniu luzów
w mechanizmie korbowym oraz wkładzie suportu

Jeżeli wyczuwasz luzy (i sprawdziłeś wcześniej, że nie są one konsekwencją poluzowania się śrub), najprawdopodobniej wkład suportu nadaje się do wymiany lub (w przypadku starszych modeli) regulacji. W razie wykrycia problemów najlepszym wyborem dla początkującego użytkownika będzie kontakt z serwisem.

Kontrola stanu pedałów

W podobny sposób sprawdzamy pedały (niezależnie od tego, czy są to pedały zatrzaskowe, czy tradycyjne):

W razie wystąpienia luzów większość pedałów na rynku można serwisować, lecz w przypadku tańszych modeli taniej i prościej jest wymienić je na nowe.

Kontrola stanu kół

Warto rzucić okiem także na koła:

Poprawnie nasmarowane i wyregulowane koła kręcą się gładko i cicho. Jeżeli poczujesz pod palcami nierównomierną pracę lub luzy, to znaczy, że koło wymaga przesmarowania łożysk lub skontrowania stożków. Jeżeli zaś Twój rower ma koła zbudowane na łożyskach maszynowych, wystarczy wymienić całe łożyska – większość serwisów wykonuje taką usługę za niewielką opłatą.

Warto też sprawdzić centryczność kół. W tym celu chwyć koło za oś i zakręć nim, patrząc, czy obręcz (ważne: patrz na obręcz, nie na oponę!) nie „bije” na boki ani w płaszczyźnie góra-dół. 

Centrowanie kół rowerowych to dość delikatna czynność, dlatego jeżeli nie masz doświadczenia w naprawach, uszkodzone koło proponuję oddać do serwisu (centrowanie kosztuje zwykle ok. 30 zł za jedno koło, o ile oczywiście koło jest w stanie pozwalającym na odratowanie go).

Przy okazji oceny stanu kół sprawdź też opony roweru. Zwróć szczególną uwagę na ciała obce wbite w gumę (dobrze jest delikatnie je podważyć i usunąć)oraz pęknięcia i rozcięcia (drobne wystarczy bacznie obserwować, lecz przekraczające kilka milimetrów zwykle kwalifikują oponę do wymiany). Przyjrzyj się także, czy oplot opony (część przypominająca wyglądem tkaninę) nie jest przypadkiem widoczny spod warstwy gumy; jeżeli tak jest, opona nadaje się niestety tylko do jak najszybszej wymiany.

Hamulce i przerzutki

Prawdopodobnie najbardziej niedocenianym elementem roweru są pancerze i linki. Te niedrogie części mają kolosalny wpływ na pracę przerzutek i hamulców, dlatego przynajmniej raz w roku (lub za każdym razem, kiedy zauważasz cięższą pracę przerzutek/hamulców, którą trudno wyjaśnić w inny sposób, a wpuszczenie kilku kropelek oleju do wnętrza pancerza nie pomaga) warto je wymienić.

Zabrudzone linki i pancerze to jedna z najczęstszych
przyczyn utrudnionej zmiany biegów oraz hamowania

Jeżeli rower bywa używany w ciężkich warunkach, linki i pancerze mogą wymagać częstszej wymiany. Polecam przy tym wybór linek ze stali nierdzewnej – są one o kilka złotych droższe, jednak różnica ta szybko się zwraca dzięki znacznie lepszej trwałości.

Przy okazji kontroli stanu hamulców warto też przyjrzeć się klockom (lub okładzinom) hamulcowym. Sprawdź w szczególności, czy nie zatopiły się w nich kawałki metalu czy kamyki, i w razie potrzeby usuń je. Drobne nierówności powierzchni warto natomiast spiłować drobnym pilnikiem.

Do tego klocka dostał się dosyć ostry kawałek metalu. Wystarczy wyciągnąć go ostrym narzędziem.

Guma w najtańszych lub starych klockach hamulcowych potrafi dosyć mocno popękać.
Taki klocek jest po prostu niebezpieczny i nadaje się tylko do wymiany!

Przegląd wykonany samodzielnie nie zastępuje w pełni oddania roweru w ręce profesjonalisty, lecz obejmuje najważniejsze czynności, które każdy rowerzysta jest w stanie i powinien wykonać przed sezonem, aby cieszyć się bezpieczną jazdą.

Oczywiście jeżeli okaże się, że rower przejawia jakiekolwiek inne niepokojące objawy lub jakaś część zaczęła działać inaczej niż do tej pory, nie pozostawiaj bierny! Każda zaniedbana awaria prędzej czy później oznacza koszty i bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa jazdy!

Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik pomógł Tobie w wykonaniu przedsezonowego przeglądu. Jeżeli masz jakiekolwiek pytania lub chciałbyś podzielić się swoją opinią na jego temat, zapraszam do jego komentowania (logowanie nie jest wymagane) :-)